فهرست مطالب
به نظرم وقت آن رسیده که تاریخچه آبنماهای تزیینی و لاکچری امروزی را به چالش بکشیم و ببینیم این آبنماها و فواره‌هایی که ما امروزه انواع مختلف از آنها را می‌بینیم در اصل در چه زمانی و از چه ایده‌ای سرچشمه می‌گیرد؟ اگه نگاه کوتاهی به تاریخ زندگی انسانها و تغییر و تحولات آنها نگاهی بیندازیم متوجه نقش پررنگ فواره‌ها و آبنماها در هر برهه تاریخی در زندگی انسانها می‌شویم و می بینیم که آبنماها بخشی از هر سکونتگاه انسانی و داستانهای تاریخی هستند. در واقع در برهه زمانی و تا قبل از اینکه آب شیرین با لوله‌کشی به ساختمان‌ها برسد، آبنماها و حوض‌های شهری منبع تامین آب آشامیدنی مردم بودند. تا امروزه که آبنما به عنوان یک عنصر تزیینی برای زیبایی و شادابی بخشیدن به محیط مورد استفاده قرار می‌گیرد تا حدی که نمونه‌هایی متنوعی از آن را در گوشه و کنار می‌بینیم که به لطف پیشرفت فناوری و تکنولوژی خود به عنوان یک مقصد گردشگری به حساب می‌آيند. مانند برخی آبنماها و فواره‌های موزیکال مشهور در جهان مانند آبنمای موزیکال برخ خلیفه دبی.
فکر میکنم شما هم مانند من مشتاق مطالعه سیر تاریخی آبنما شده باشید. بنابراین اجازه دهید کمی در این رابطه به شما کمک کنیم و اطلاعات هر چند مختصری از تاریخچه آبنما به شما ارائه دهم.
اولین آبنما چه زمانی و چگونه ساخته شد؟
برخی بر این باورند که نمونه اولیه آبنما به حدود 2۰۰۰ سال قبل از میلاد و در بین‌النهرین برمی‌گردد. این آبنمای سنگی شامل مجموعه‌ای از حوضچه‌های حکاکی شده بود که از چشمه طبیعی استفاده می‌کردند. البته این سیستم برای اولین بار در یونان و روم پایه‌گذاری شد. این آبنما در واقع از چشمه طبیعی و نیروی جاذبه استفاده می‌کرد و نقش کاربردی داشتند و اغلب در کنار قناتها، نهرها و رودخانه‌ها برای تامین آب آشامیدنی استفاده می‌شدند.
اما نمونه‌های آبنماهای مکانیکی از قرن پانزدهم در ایتالیا ظهور کرد. در تاریخ آبنماها آورده شده است که در سال ۱۸۹۵ هزاران نفر برای تماشای افتتاح اولین آبنمای لندن گرد هم آمدند.
رومیان باستان از ۶ سال قبل از میلاد شروع به ساخت آبنماهای تزیینی کردند که بیشتر آنها مجسمه سنگی حیوانات و یا قهرمانان آنها بود. به طور کلی رومی‌ها سیستم پیچیده‌ای از قناتها داشتند که آب فواره‌ها و آبنماهای زیادی که سرتاسرشهر وجود داشت را تامین می‌کرد. به طوری که در سال ۹۸ پس از میلاد روم با تعداد زیادی فواره‌های زیبا به شهر آبنماها معروف شد. رومی‌ها توانستند در قرن اول قبل از میلاد آبنماهایی را بسازند که آب را از طریق فشار منبع آب به هوا پرتاب کند.
تغییر و تحول طراحی آبنماها در قرون وسطی و رنسانس
در دوران قرون وسطی طراحی و ساخت آبنماها با افول و رکود روبرو شد به طوری که تنها در کاخ‌ها و عبادتگاه‌ها وجود داشتند. این عنصر در دوران قرون وسطی نمادی از پاکی، زندگی خرد و بی گناهی بودند. چرا که آب خود مایه پاکی است. در واقع آبنماها با مناطق مذهبی و مقدس مرتبط بودند. اما مجددا در اواخر قرون وسطی که آغاز دوره رنسانس در اروپا بود، تولید و طراحی آبنماها رونق پیدا کرد. به طوری که در این زمان آبنماها علاوه بر نماد پاکی و زندگی برای تزیین و زیبایی فضا هم به کار می‌رفتند. علاوه بر این در اروپا هم طراحی و ساخت آبنماهایی الهام گرفته از آبنماهای یونانی شروع شد. اما همچنان این آبنماها نقش مهمی در تامین آب شهر داشتند. در اوایل قرون وسطی در خاورمیانه هم بعد از ورود اسلام، آبنماها بسیار با مناطق مذهبی مرتبط بودند. به همین خاطر به مرور زمان فواره‌ها و ساخت آبنماها پیچیده‌تر شد.
در دوران رنسانس و باروک آبنماها همانطور که گفتیم بزرگتر و پیچیده‌تر شدند و در این زمان آبنماها نماد قدرت و ثروت بودند. به طوری که بسیاری از آبنماهای معروف امروزی اروپا هم برای دوره رنسانس بوده است. در دوره زمانی بین سالهای ۱۶۰۰ تا ۱۷۰۰ که دوره باروک نام دارند، برخی از آبنماهای معروفی مانند آبنمای تروی طراحی و ساخته شد.
آبنماهای مدرن و امروزی
عملکرد و سبک آبنماها به مرور زمان تغییر کرد. به طوری که سیستم و نحوه کار آنها با استفاده از پمپ‌های آب مکانیکی و الکتریکی جایگزین گرانش به عنوان محرک اصلی هدایت آب از چشمه شدند.تجهیزات آبنما به طور کامل در مقاله مربوطه معرفی شده است. در واقع این آبنماها از اولین آبنماهای مدرن بودند که می‌توانستند آب را در سیستم خود به گردش درآورند و در واقع به این صورت از اتلاف آب هم صرفه جویی می‌شد. چرا که در این صورت تنها مقداری آب با استفاده از پمپ‌ها در طول مسیر آبنما مرتب به گردش درمی‌آمد.
امروزه هم شما شاهد آبنماهای خانگی مدرن و یا باغی و ویلایی و پیچیده‌ای هستید که از انواع موزیکال و ریتمیک گرفته تا نمونه های متعدد آن در ابعاد مختلف و با استفاده از مواد و متریال مختلف مانند شیشه، فلز، سنگ و….است.
به همین خاطر دیگر امروزه این محدودیت برای داشتن آبنما تنها برای محیط‌های بزرگ مانند باغ‌ها و کاخ‌های بزرگ وجود ندارد و شما می‌توانید با صرف هزینه کمی آبنمای مورد علاقه خودتان را روی میزی و یا گوشه ای از خانه نگهداری کنید و از زیبایی وطراوت و از همه مهمتر انرژی آب لذت ببرید. مجموعه سنگدانه یکی از مجموعه‌های خلاقی است که با ذوق و هنر خود دست به ساخت و طراحی آبنماهایی از جنس سنگ‌های معدنی در ابعاد کوچک و به صورت آب نمای رومیزی با قیمت مناسب زده است. این آبنماها علاوه بر زیبایی، محلی برای نگهداری گیاهان هم هستند.