فهرست مطالب
اگر می‌شد در زمان سفر کنیم و به گذشته‌ها برویم، می‌توانستیم با چشمان خود ببنیم که چگونه انسان با آب همیشه ارتباط تنگاتنگی داشته است و علاوه بر آن وجود خدا را به عنصر آب پیوند می‌دهد. حال در پاسخ اینکه آبنما چیست می‌توانیم بگوییم آبنما نمادی از آبشارها و چشمه‌های آب موجود در طبیعت است که از زمان‌های قدیم و حتی امروزه هم محبوبیت بسیاری دارد. اما چه رازهایی در پس این محبوبیت نهفته است؟ چرا علیرغم دسترسی راحت و آسان به آب پاک و تصفیه شده هنوز هم آبنماها وجود دارند و روز به روز هم متنوع‌تر و محبوبتر می‌شوند؟ به طور کلی نقش آبنما در معماری از گذشته تاکنون چه بوده و چه نقشی داشته است؟ اگر شما هم از علاقمندان به آبنما و طراحی آن در فضای داخلی(مانند انواع آب نمای خانگی) و یا خارجی ساختمان خود هستید و از مزایا و دلایل محبوبیت آن اطلاعاتی ندارید، پیشنهاد می‌کنم ادامه این محتوا را از دست ندهید.
جایگاه آب در معماری
در فرهنگ ما آب مایه حیات و نماد روشنایی و پاکی است. علاوه بر این با توجه به اینکه ایران کشور تقریبا کم آبی است و همیشه در تلاش برای مقابله با این موضوع بوده است، آب نقش و جایگاه ویژه‌ای در میان مردم پیدا کرده است. همانطور که در مقاله تاریخچه آبنما هم اشاره کردیم علاوه بر اینکه نقش آب در شکل‌گیری اولین زیستگاه‌های انسانی قابل چشم‌پوشی نیست، از نظر فرهنگی هم آب در شکل‌گیری معماری جوامع جایگاه ویژه‌ای دارد. به این ترتیب آب در معماری هم از جهت نیاز انسان به آب حائز اهمیت است و هم از نظر ایجاد حس آرامش و ساخت فرهنگ یک جامعه . به خاطر همین بود که انسان‌ها به مرور زمان تصمیم گرفتند که نمادی از چشمه‌ها و آبشارهای طبیعی در خانه‌ها و فضاهای شهری که مملوء از ساختمان‌های بلند است، ساخته و مقداری از این حس آرامش را به فضاهای خشک شهری بیافزایند. اما در گذشته سعی بر آن بود که معماری آسیبی به منابع آب و طبیعت نزند. در صورتی که امروزه کمتر به این موضوع توجه می‌شود. امروزه کمتر به جایگاه معنوی آب توجه می‌کنند و گاها شاهد آسیب به رودخانه‌ها و چشمه‌های آب موجود در طبیعت هستیم.
آبنما در معماری ایرانی قدیمی
آبنماها در گذشته بیش از هر چیز به عنوان منبع بسیار مهمی برای تامین آب مردم شناخته می‌شدند. چرا که همانطور که همیشه شنیده‌ایم آب مایه حیات است. به خاطر همین بشر همیشه از گذشته تاکنون خانه خود را در مکانی بنا می‌کند که آب به راحتی و به اندازه کافی در دسترس باشد. شاید شما امروزه به آبنماها تنها به عنوان عنصر تزیینی نگاه کنید، اما لازم به ذکر است که در گذشته این عنصر در میادین شهرها در واقع منبعی برای تامین آب شهر بود که از قناتهای زیرزمین تغذیه می‌شد. به این ترتیب مهم‌ترین عامل تاثیرگذار در نحوه طراحی آبنما در گذشته تامین آب آشامیدنی، شستشو و استحمام مردم بود و پس از آن به زیبایی و نمادین بودن آن توجه می‌کردند. منظور از نمادین بودن آبنما این است که در گذشته با توجه به اینکه معمولا تعداد محدودی آبنما در هر شهر وجود داشت، نحوه طراحی این آبنما می‌توانست نماد یک شهر باشد.
اما در گذشته آبنماها از آبنماهای امروزی متفاوت بود. در واقع در گذشته و در معماری قدیمی ایرانی آب جایگاه ویژه‌ای داشته، به طوری که مکانهایی به آبنماها اختصاص داده می‌شد که به آنها حوضخانه می‌گفتند. حوضخانه مکانی متشکل از حوض با آبنما و یا فواره در مرکز آن بود. این قسمت مکانی برای کسب آرامش و استراحت ساکنین در نظر گرفته می‌شد. این حوض‌خانه‌ها مزایای بسیاری داشتند که از جمله آنها به قرار زیر است:
- آبیاری گیاهان
- خنک سازی فضا و افزایش رطوبت فضا علی‌الخصوص در فصول گرم سال( به طوری که حوضخانه به عنوان اقامتگاه تابستانی هم شناخته می‌شد)
- القای حس آرامش روحی روانی و شادی در انسان
- زیباسازی و افزایش جذابیت فضا
به این ترتیب آبنماها در گذشته علاوه بر مزایای مادی که همان تامین آب آشامیدنی مردم است، در زیباسازی، خنک کردن و افزایش حس آرامش فضا هم تاثیرگذار بودند. علاوه بر این با توجه به اینکه در گذشته همه مردم توانایی ساخت و طراحی آبنما در منزل خود را نداشتند معمولا این عنصر معماری در میادین شهر و یا باغ‌ها و عمارتهای افراد مشهور وجود داشت. بنابراین آبنماهای قدیمی خود به عنوان نمادی از معماری قدیم هم شناخته می‌شود که از آن می‌توان به سبک معماری قدیمی ایرانی پی برد.
معماری و نحوه طراحی آبنما در قدیم
همانطور که تاکنون گفتیم، مهم‌ترین نقش آبنما در معماری قدیم تامین آب آشامیدنی مردم بود. به خاطر همین مهم‌ترین عامل تاثیرگذار در طراحی آبنما، همین موضوع بود. از این رو معمولا حوضچه آبنماها به صورت چند ضلعی ساخته می‌شد. زیرا در این حوضچه‌ها کیفیت آب مدت زمان بیشتری حفظ می‌شد. در صورتی که در حوضچه‌های بیضی شکل آب با سرعت بیشتری بو و لجن می‌گرفت. علت آن هم این بود که در حوض‌های چند ضلعی باکتری‌ها از گوشه‌ها شروع به رشد و نمو می‌کنند اما در حالت بیضی باکتری ها از سراسر دیواره‌ها شروع به رشد کرده و تمام آب موجود در حوضچه را آلوده می‌کنند.
نقش و جایگاه آبنما در معماری امروزی
امروزه شکل و از همه مهمتر اهداف طراحی آبنما با گذشته تفاوتهای بسیاری کرده و بیشتر جنبه تزیینی دارد. علاوه بر این تاثیرات این عنصر در انرژی و فنگ شویی فضا هم مورد توجه بیشتری قرار گرفته است. با توجه به اینکه امروزه دسترسی به آب آشامیدنی به راحتی است، آبنما تنها نقش زیبایی و طراوت را برای فضا دارد. علاوه بر این امروزه دیگر مانند قبل خانه‌ها بزرگ و ویلایی نیست و اغلب در فضاهای کوچک و آپارتمان‌ها زندگی می‌کنند. به خاطر همین آبنماها که معمولا برای حیاط و باغ‌ها طراحی می‌شد با این مشکل کمتر مورد استفاده قرار گرفت. اما امروزه با تنوع بالایی که در تولید انواع آبنمای خانگی وجود دارد، شما می‌توانید انواع آبنمای خانگی اعم از آبنمای رومیزی، آبنمای ایستاده و یا حتی آبنمای دیواری از جنس های مختلف فلزی، شیشه‌ای و یا مدلهای مختلف آب نمای سنگی را برای منازل خود خریداری کنید و از زیبایی و طراوت آب در زندگی خود لذت ببرید. سبک طراحی امروزی آبنما تنوع بالایی دارد و در سبک‌های مختلف مدرن، روستیک، کلاسیک و….وجود دارد. شما می‌توانید با توجه به سیلقه و سبک دکوراسیون خود آبنمای مناسب خود را انتخاب کنید.
یکی از زیباترین نوع آبنما امروزه انواع آبنماهای سنگی هستند که در ابعاد و سبک‌های مختلفی طراحی می‌شوند. یکی از این انواع آبنماهای سنگی، ابنمای سنگی کوچک رومیزی است که با عنوان آبنمای رومیزی در بازار شناخته می‌شود. این نوع آبنما قابل استفاده روی میز، روی کنسول و هر مکان دیگری است که شما برای آن در نظر گرفته‌اید چرا که در ابعاد کوچک و سبک وزن و قابل حمل است. یکی از این آبنماهای رومیزی سنگی آبنماهای سنگدانه است که در طرح‌های بسیار زیبا از سنگ‌های معدنی طراحی و تولید می‌شود. تولید این نوع آبنما ایده‌ای خلاقانه از هنرمندان مجموعه سنگدانه است که نیازی به نصب و اتصال به لوله‌کشی ندارد و تنها لازم است به جریان برق متصل شود. شما برای بدست آوردن اطلاعات بیشتر راجع به این نوع آبنما می‌توانید با کارشناسان این مجموعه تماس بگیرید.